Historia cz. II

Lata 94-96[12] ubiegłego stulecia przynoszą dalszy rozwój badań śladów zapachowych. Powstają kolejne pracownie, osiągając na koniec 1996 r. liczbę 33. Pracownie wyposażone są w tym czasie w 58 psów specjalnych. W ciągu całego ‘96 roku zrealizowano łącznie 1.863 „eksperymenty rozpoznawcze”, w trakcie których wykonano 13.617 prób identyfikacyjnych. Dzięki przeprowadzonym badaniom w 748 przypadkach ustalono istnienie zgodności zapachowej między materiałami dowodowymi i porównawczymi, a najczęściej badania wykonywano w pracowniach w: Warszawie, Katowicach, Krakowie, Koszalinie, Skierniewicach, Siedlcach i Tarnowie.

Kluczowym dla tego okresu przedsięwzięciem była organizacja i kilkumiesięczny pobyt grupy instruktorów z Centrum Szkolenia Policji w Legionowie i k.w.p w Lublinie w Policyjnej Szkole Przewodników Psów w Dunakeszi na Węgrzech. Poświęcony on był badaniom śladów zapachowych i tresurze psów według metodyki węgierskiej. Szkolenie było o tyle istotne, gdyż pozyskana na Węgrzech wiedza instruktorska odegrała następnie istotny wpływ na obecny kształt programów szkolenia techników osmologii i tresury psów specjalnych. Na szczególne podkreślenie zasługuje rola, jaką odegrało trzech instruktorów, a w tym Maciej Gawkowski, Mirosław Rogowski i Krzysztof Misiewicz w późniejszym opracowaniu unikatowego programu szkolenia przewodników i tresury psów osmologicznych, który w zasadzie z niewielkimi modyfikacjami obowiązuje po dzień dzisiejszy. Nie mniej ważne było również uznanie, na mocy decyzji nr 6/96 dyrektora Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego KGP z dnia 11.06.1996 r.[13] (po raz pierwszy w historii policyjnej kryminalistyki), badań śladów zapachowych ludzi za specjalność kryminalistyczną.

Okres zamykający się w latach 1997-2000[14] to czas intensywnych działań organizacyjnych, szkoleniowych, metodycznych i legislacyjnych, a niebagatelne znaczenie dla tego czasu miały wyjazdy studyjne ekspertów CLK, CSP i LK do kilku europejskich pracowni osmologicznych (Holandia, Niemcy, Rosja). W połowie 1997 r. roku Centralne Laboratorium Kryminalistyczne KGP zainicjowało proces kształcenia kandydatów na ekspertów ze specjalności badania śladów zapachowych ludzi. W procesie uczestniczyli przedstawiciele pracowni krajowych, w tym z Centrum Szkolenia Policji w Legionowie oraz komend wojewódzkich Policji w Koszalinie, Lublinie, Łodzi, Siedlcach, Warszawie. Następnie w uzgodnieniu z Biurem Kadr i Szkolenia KGP podjęto realizację szkolenia policjantów ubiegających się o uzyskanie uprawnień do samodzielnego opracowywania ekspertyz i wydawania opinii z zakresu badań śladów zapachowych ludzi. Ze względu na jego jednostkowy charakter przyjęto formułę doskonalenia zawodowego, które powinno być realizowane w formie pozakursowej pod nadzorem CLK KGP.

Pierwszą edycję tego szkolenia, która objęła 7 policjantów z krajowych laboratoriów kryminalistycznych zakończono w maju 1998 r., a w lipcu, po raz pierwszy w historii polskiej kryminalistyki, grupa policjantów z laboratoriów krajowych otrzymała uprawnienia do samodzielnego opracowywania ekspertyz i wydawania opinii z zakresu badań śladów zapachowych ludzi (jako pierwsi w tej dyscyplinie uprawnienia otrzymali przedstawiciele: CLK KGP oraz LK KWP w Koszalinie, Siedlcach i Zielonej Górze). Ponadto we wrześniu 1999 r. zakończono realizację II edycji programu doskonalenia zawodowego dla policjantów laboratoriów kryminalistycznych, ubiegających się o uzyskanie uprawnień do samodzielnego opracowywania ekspertyz i wydawania opinii z zakresu badań osmologicznych. W ramach programu zajęcia prowadzili między innymi prof. dr hab. Tadeusz Jezierski z Instytutu Genetyki i Hodowli PAN oraz prof. dr hab. Józef Wójcikiewicz z Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie oraz eksperci laboratoriów krajowych, wykładowcy z Centrum Szkolenia Policji i specjaliści z CLK KGP. W realizację programu włączono blok tematyczny poświęcony zagadnieniom prowadzenia przez ekspertów szkoleń indywidualnych i w małych grupach oraz poświęcony szeroko rozumianej problematyce wystąpień przed organami procesowymi. W ramach programu przeszkolono łącznie 25 policjantów. Inną istotną działalnością, jaką wtedy podjęto była korekta metodyki badań śladów zapachowych ludzi.

Przygotowywana wtedy metodyka obejmować miała między innymi: wykonywanie badań przy użyciu minimum 2 psów specjalnych, kontrolę dyspozycyjności psów i eliminowanie z cyklu badawczego tych niesprawnych użytkowo, przeprowadzanie badań wykluczających atrakcyjność ciągu selekcyjnego, ujednolicenie warunków badania, między innymi poprzez stosowanie zunifikowanych pochłaniaczy zapachów, stworzenie standardów dla pomieszczeń do prowadzenia tego typu czynności, regulowanych wydawaniem okresowych certyfikatów, wypracowanie szczegółowych algorytmów postępowania w trakcie czynności badawczych, wytyczenie jednolitego sposobu dokumentowania badań, prowadzenie badań wyłącznie przez przeszkolonych w dziedzinie osmologii specjalistów. Prace sfinalizowano w połowie 1998 r. Wprowadzając do służbowego stosowania „Metodykę pobierania, zabezpieczania, powielania i rozpoznawania zabezpieczonych śladów zapachowych ludzi”. Ze względu na bardzo poważne obciążenie policjantów laboratoriów kryminalistycznych zaangażowanych w prowadzenie badań śladów zapachowych ludzi dla potrzeb organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości zaistniała potrzeba podjęcia działań zmierzających do rozdziału problematyki policyjnych psów służbowych między zainteresowane piony służbowe (Biuro Prewencji, Biuro ds. Narkotyków, CSP, CLK KGP, itp.).

Prace w tym obszarze zostały zakończone w 1999 r. poprzez wprowadzenie jednoznacznego rozdziału problematyki nadzoru nad policyjnymi psami służbowymi między zainteresowane piony służbowe: prewencji i techniki kryminalistycznej. Zarządzenie Nr 10/99 Komendanta Głównego Policji stworzyło podstawę do optymalnej realizacji zadań służbowych w zakresie funkcjonowania pracowni i prowadzenia badań osmologicznych dla potrzeb organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Wprowadzenie w życie zarządzenia pozwoliło również na prawne usankcjonowanie „Metodyki pobierania, zabezpieczania, powielania i rozpoznawania zabezpieczonych śladów zapachowych ludzi”. W listopadzie 1999 r. autor niniejszego opracowania, jako przedstawiciel polskiej Policji zakwalifikowany został do prac międzynarodowej Grupy Roboczej Interpolu (IEWGPG), zajmującej się doradztwem i opiniowaniem międzynarodowym w sprawach problematyki policyjnych psów specjalnych wyszukujących zapachy narkotyków, zwłok ludzi, materiałów wybuchowych oraz identyfikujących ślady zapachowe. Grupa zakończyła prace w 2003 r. Autorowi powierzono wtedy nadzór nad przygotowaniem projektu, przy ścisłej współpracy przedstawicieli Holandii, Anglii, Francji i Austrii, dotyczącego wypracowania procedur związanych prezentacją wyników pracy psów w ramach postępowań sądowych.

Autor partycypował również w przygotowaniu projektu europejskiego dotyczącego przygotowania przewodników i psów do identyfikacyjnych badań zapachowych (projekt przygotowany przez Francję, Holandię i Polskę). W tym czasie również na łamach periodyków specjalistycznych opublikowano szereg opracowań związanych z problematyką kryminalistycznych badań osmologicznych. Pojawiło się szereg cennych opracowań, szczególnie tych, które związane są z realizacją prac doświadczalnych i eksperymentalnych. Ponadto od 2000 r. CLK KGP rozpoczęło proces certyfikacyjny dla istniejących pracowni osmologicznych w ramach laboratoriów krajowych. W pierwszym roku realizacji tego procesu przeprowadzono łącznie 36 ocen certyfikacyjnych pracowni osmologicznych. W 12 przypadkach pracownie otrzymały certyfikaty w maksymalnym wymiarze, tj. na okres dwóch lat. W 16 przypadkach skrócono okres ważności certyfikatu ze względu na odstępstwa od standardów wynikających z metodyki badawczej lub braki w podstawowym wyposażeniu pracowni. Natomiast, aż w 8 przypadkach, podczas pierwszej oceny, w ogóle nie wydano certyfikatów.

Tomasz Bednarek

Dodano: 21.12.2007 r.

Aktualizowano: 29.12.2009 r.

Ciąg dalszy w cz. III

historia