czytano 6653 razy
Historia cz. IIIIstotnym przedsięwzięciem o wymiarze międzynarodowym była organizacja przez CLK KGP, CSP i Polskie Towarzystwo Kryminalistyczne w miesiącu październiku 2000 r. w Międzynarodowym Centrum Szkoleń Specjalistycznych Policji w Legionowie konferencji naukowej poświęconej problematyce badań śladów zapachowych ludzi, a zatytułowanej: „Osmologia – przeceniany czy niedoceniany dział kryminalistyki?”. W konferencji udział wzięło łącznie 60 zaproszonych gości z kraju i zagranicy zainteresowanych problematyką wykorzystania badań śladów zapachowych. Wśród gości zagranicznych znaleźli się przedstawiciele z Belgii, Danii, Estonii, Holandii, Finlandii, Szwecji, Ukrainy, Węgier i Wielkiej Brytanii. Konferencja wzbudziła szerokie zainteresowanie wśród przedstawicieli polskich ośrodków naukowych, a szczególnie Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu. Na szczególną uwagę zasługuje również udział przedstawicieli prokuratur, w tym Prokuratury Okręgowej w Warszawie oraz Prokuratury Apelacyjnej w Krakowie. Uczestnicy konferencji w wyniku dyskusji naukowej, doszli do następujących konkluzji końcowych: ”1. Osmologia jest perspektywicznym działem kryminalistyki, opartym na podstawach naukowych, mającym istotne znaczenie dla prawa dowodowego i procesu karnego. 2. Przedmiotem osmologii jest identyfikacja osoby na podstawie śladów zapachowych. 3. Nie wszystkie możliwości osmologii są już poznane i zbadane, w związku z tym niezbędne jest prowadzenie dalszych badań, umożliwiających rozwój tej dyscypliny i ugruntowanie jej wiarygodności jako źródła dowodu naukowego. 4. Należy dążyć do opracowania wspólnych międzynarodowych standardów badań osmologicznych. Z tych względów uczestnicy konferencji uznają za celowe powołanie grupy roboczej składającej się z przedstawicieli wszystkich zainteresowanych stron”. Wszystkie postanowienia końcowe konferencji, zostały przejęte przez uczestników, przez aklamację. Dowodem osmologicznym zajął się również Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 5 listopada 1999 r. w sprawie V KKN – 440/99 określił standardy prowadzenia badań osmologicznych. Wyrok ten był przedmiotem glosy opracowanej przez autora[15]. Sąd Najwyższy wyrażając pogląd, że badanie osmologiczne powinno być wykonane w formie ekspertyzy i zakończone wydaniem przez biegłego opinii, odpowiadającej wymogom k.p.k., usankcjonował w sposób jednoznaczny formę tej czynności. Nie można jednak całkowicie bezkrytycznie odnosić się do warunków określonych przez Sąd Najwyższy zwłaszcza, że wbrew temu, co podkreśla Sąd, nie do końca zostały one określone w oparciu o wieloletnią praktykę. Literalne wykonanie sformułowanych warunków doprowadziłoby do wyciągnięcia błędnych wniosków, a także do utraty po dłuższym czasie stosowania, sprawności węchowej psów oraz niemożności identyfikacji. Całkowicie natomiast należy zgodzić się natomiast z opinią Sądu, że „...dopiero staranne zachowanie wszystkich wypracowanych przez kilkuletnią praktykę i zalecanych w piśmiennictwie standardów prowadzenia badań osmologicznych mogłoby upoważniać do zaakceptowania – w płaszczyźnie teoretycznej – poglądu, iż w świetle zasad swobodnej oceny dowodów skazanie może być oparte na ekspertyzie osmologicznej, jako dowodzie obciążającym...”. Dla porządku i jednocześnie podsumowania tego okresu warto tylko wspomnieć, że na koniec 2000 r. prowadzenie badań osmologicznych w pełnym zakresie dla potrzeb organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości zgłaszało 33 pracownie. Były one wyposażone w 111 psów specjalnych, a dla potrzeb organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości zrealizowano łącznie 1.643 ekspertyz. Kolejne lata, poczynając od 2001 r.[16], to czas ugruntowania się problematyki badań osmologicznych. To czas permanentnego doskonalenia wprowadzonych w życie w latach poprzednich przedsięwzięć oraz dalsze poszukiwanie, w ramach prac badawczych, odpowiedzi na wątpliwości związane z wykorzystaniem tego dowodu w postępowaniu karnym. Typowym przykładem na krzepnięcie osmologicznej identyfikacji człowieka jest chociażby wprowadzenie zarządzenia nr 11 Komendanta Głównego Policji z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań z użyciem psów służbowych, szczegółowych zasad ich szkolenia oraz norm wyżywienia, a następnie w 2003 r. znowelizowanej metodyki badań osmologicznych[17]. Zmiany legislacyjne skutkowały również opracowaniem nowego jakościowo programu szkolenia techników osmologii, dostosowanego do wymogów metodyki badań i ściśle powiązanego z policyjną techniką kryminalistyczną, który praktycznie w niezmienionej postaci funkcjonuje do dziś. Cenną inicjatywą, zapoczątkowaną w 2000 r. i kontynuowaną do chwili obecnej są organizowane każdego roku warsztaty naukowe, będące forum wymiany doświadczeń między ekspertami pracowni osmologicznych, organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz instytucji naukowych. Co roku powiększa się również grupa policjantów posiadających do samodzielnego opracowywania opinii osmologicznych w ramach laboratoriów kryminalistycznych Policji (ekspertów osmologii).
Rycina 1. Zmiany z zakresie realizacji badań osmologicznych w latach 1995-2003.
Rycina 2. Zminany w zakresie liczby psów "osmologicznych" i pracowni w latach 1995-2003. Prowadzony jest również przez CLK KGP proces certyfikacji pracowni osmologicznych uprawniający do prowadzenia badań na potrzeby organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Przyjęta przez CLK KGP linia działań - tzn. bezwzględne wymaganie sprecyzowanych standardów doprowadziła z jednej strony do zmniejszenia liczby pracowni, a z drugiej do podniesienia jakości realizowanych badań. O krzepnięciu identyfikacji osmologicznej świadczy chociażby wzrastająca liczba ekspertyz (w 2005 r. w 16 pracowniach zrealizowano 1767 ekspertyz tj. praktycznie dwukrotnie więcej niż w 1998 r., wykorzystując 98 psów specjalnych[18]), jak również coraz większa liczba badań naukowych wykonywanych nie tylko w naszym kraju oraz zmniejszenie częstotliwości korzystania przez sądy z instytucji metaopinii osmologicznych[19]. Tomasz Bednarek
Zakaz kopiowania, rozpowszechniania części lub całości bez zgody redakcji OSMOLOGIA.WORTALE.NET.
Dodano: 21.12.2007 r. Aktualizowano: 29.12.2009 r. Dodaj swój komentarz | historia |
