Ślady osmologiczne w kontekście zasady „3xN”

Aby ślady zapachowe zabezpieczone na miejscu zdarzenia stały się podstawą do przeprowadzenia identyfikacji indywidualnej i wydania kategorycznej opinii, powinny cechować się:

q  niezmiennością,

q  nieusuwalnością,

q  niepowtarzalnością.

W kontekście powyższego rozróżnienia należy zadać sobie pytanie, czy zawsze konieczne jest wypełnienie przez ślad warunku niezmienności, nieusuwalności  i niepowtarzalności? Czy niemożliwa jest identyfikacja indywidualna bez spełnienia zasady „3xN”, oraz czy w innych dyscyplinach kryminalistycznych (np. badania dokumentów, badania mechanoskopijne), w których przyjmuje się możliwość identyfikacji indywidualnej zasada ta bezwzględnie zostaje wypełniona?

Warto bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu i spróbować udzielić sobie odpowiedzi, czy ślady zapachowe poddają się kryteriom „3xN”. Należy na wstępie przyznać, iż zarówno w doktrynie, jak i w judykaturze podnoszone są na tym polu zastrzeżenia. T. Hanausek np. uważa, że istnieją poważne wątpliwości, czy w odniesieniu do śladów zapachowych można mówić o istnieniu tych cech, tym bardziej, że jak dowodzą badania amerykańskie, zapach człowieka składa się z 401 składników. Według wyników tych badań ani te składniki nie są wartościami stałymi  i niezmiennymi, ani też wartością stałą  i niezmienną nie jest ich konglomerat. Ponadto  takie czynniki, jak stan zdrowia, higiena osobista, używanie kosmetyków, przyjmowanie używek, leków, kontakt z określonymi przedmiotami pracy (np. benzyną), dobór pokarmów (np. czosnek), itp., mogą zdominować woń wydzielaną przez człowieka. Podobnego zdania jest J. Dzierżanowska - podkreślając, że nie zbadano dotąd w jakim stopniu czynniki te wpływają na zapach, który wydziela człowiek. Obok T. Hanauska i J. Dzierżanowskiej również, J. Wójcikiewicz podnosi, że ... nie wykazano jeszcze w drodze naukowej niezmienności i niepowtarzalności zapachu człowieka..... Identyczne wątpliwości można odczytać w tezie wyroku z 29 września 1998 r. Sądu Apelacyjnego w Lublinie – „Do chwili obecnej nie wykazano  w drodze wiarygodnych badań naukowych niezmienności i niepowtarzalności zapachu człowieka”.

Przedstawione powyżej wątpliwości do dziś w znacznej mierze zostały zweryfikowane w wyniku przeprowadzonych prac badawczych oraz drobiazgowej analizy dostępnego piśmiennictwa.  

Zobacz:

Laird W.R.: Urządzenia techniczne do wykrywania ludzi, "Wojskowy Przegląd Zagraniczny", 1967 r.,   s.91-97.

Hanausek T.: Meandry osmologii,  Palestra 1998, Nr 1-2, s.43.

Dzierżanowska J.: Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 29 września 1998 r., Palestra 1999, nr 7-8 s. 195.

Wójcikiewicz J.: Glosa do wyroku SN z 30 stycznia 1998 r.,  Prokuratura i Prawo 1998, Nr 9-10 s. 206.

Wyrok Sądu Apelacyjnego  w Lublinie z 29 września 1998r. II A Ka 142/97, Palestra 1999 r. nr 7-8 s.194.