O konieczności kontroli jakości badań

Z analizy praktyki wynika, iż system ten nie jest doskonały. Jakościowo nowym elementem w badaniach osmologicznych, który w istotny sposób mógłby przyczynić się dodatkowo do zobiektywizowania ich wyników, są testy międzylaboratoryjne - podobne do tych przeprowadzanych w innych dyscyplinach kryminalistycznych (np. badania DNA - GEDNAP, CTS). Autor proponuje przyjęcie następujących założeń prowadzenia takich testów, w tym: przygotowanie prób laboratoryjnych (zestawów imitujących materiał dowodowy i porównawczy), testowanie przygotowanych zestawów (zgodność zapachowa lub jej brak) przed skierowaniem do pracowni krajowych, kodowanie prób, kodowanie laboratoriów, losowy wybór zestawów i przesłanie ich do pracowni poddawanej testom biegłości (realizowane w formach jawnej i niejawnej), realizacja procedury badania nadesłanych prób zgodnie z obowiązującą metodyką (dodatkowo zapis magnetowidowy), przesłanie uzyskanych wyników badań wraz z dokumentacją, rozkodowanie zestawów i porównanie uzyskanych wyników ze stanem faktycznym, porównanie wyników badań między poszczególnymi pracowniami oraz w końcu ogłoszenie wyników zakończone potwierdzeniem kompetencji do realizacji badań osmologicznych lub brakiem takiego potwierdzenia.

Wprowadzenie do praktyki proponowanego systemu kontroli jakości badań osmologicznych pozwoliłoby na indywidualną i obiektywną ocenę biegłości zawodowej ekspertów, ocenę pracy techników osmologii, ocenę pracy psów specjalnych, wykorzystywanych w badaniach, realizację opartych na szerokiej populacji psów prac doświadczalnych oraz ustalenie w dłuższej perspektywie czasu obiektywnej wartości diagnostycznej metody jaką jest badanie osmologiczne, poprzez wyznaczenie % rozstrzygnięć prawidłowych, % rozstrzygnięć „fałszywie pozytywnych”, % rozstrzygnięć „fałszywie negatywnych”, jak również % przypadków, w których nie było możliwe rozstrzygnięcie.

Realizacja tego przedsięwzięcia wymaga jednak profesjonalnego, nowoczesnego zaplecza laboratoryjnego, np.: pracowni badań osmologicznych na poziomie np. CLK KGP (dotychczas nie ma ono takiej pracowni) lub w innym cywilnym ośrodku. Warto w tym miejscu również szerzej rozważyć problem, który polega na tym, że dotychczas nie ma niezależnego od Policji ośrodka, który zajmowałby się problematyką badań osmologicznych. Może warto, w kontekście zapewnienia jakości badań, zastanowić się nad tym, aby taki ośrodek utworzyć. Uruchomienie takiej pracowni stanowiłoby istotne uzupełnienie funkcjonującego systemu badań osmologicznych. Oczywistym jest, że zadania takiej pracowni byłyby dużo szersze niż realizacja testów międzylaboratoryjnych, a w szczególności koncentrowałyby się one głównie wokół:

* Prowadzenia prac badawczych i doświadczalnych dla potrzeb całej Policji, dzięki profesjonalnemu zapleczu laboratoryjnemu i „aparaturowemu” (psy), bez konieczności obciążania tymi badaniami pracowni krajowych. Warto pamiętać, że osmologia jest wciąż młodą dyscypliną badań kryminalistycznych i wymaga ciągle weryfikacji szeregu założeń.

* Realizacji badań osmologicznych dla celów procesowych na etapie postępowań odwoławczych - pracownia funkcjonować powinna jako swojego rodzaju „instytucja odwoławcza”. I chyba lepiej w tym kontekście, gdyby była to placówka cywilna. Badania mogłyby być prowadzone dwoma niezależnymi metodami (metoda szeregowa i w okręgu), takiej możliwości nie daje dotychczas żadna policyjna pracownia w kraju. Osmologia w początkowym etapie rozwoju, podobnie jak każda nowa dyscyplina, budzi nieufność, a więc z większą częstotliwością niż uznane dyscypliny podlega zaskarżaniu. Okoliczności tej nie można w żaden sposób pomijać.

* Utrzymania wysokiego poziomu merytorycznego osób zajmujących się problematyką osmologii, a tym samym ich kompetencji do sprawowania czynności kontrolno-nadzorczych w laboratoriach krajowych, poprzez stworzenie możliwości łączenia praktyki badawczej z teorią.

* Stworzenia lepszego (obiektywnego) systemu oceny predyspozycji kandydatów na ekspertów, a następnie oceny kwalifikacji wyszkolonych już ekspertów poprzez włączenie w ten system egzaminów praktycznych.

Tomasz Bednarek

jakość